Hvert er vandamála ÍSAL?
Vandamál ÍSAL / RTA er ekki að þeir fái ekki að taka verktaka inn á svæðið. Þar
starfa margi verktakar nú þegar samkvæmt samkomulagi sem tiltekið er í
fylgiskjali 1. Málið snýst um þá kröfu ÍSAL/RTA að auka hlut verktaka á svæðinu
á kostnað fastráðinna starfsmanna.
Það kom fram hjá Rósu Guðbjartsdóttur
formanni bæjarráðs Hafnarfjarðar að það séu sennilega hátt í 100 fyrirtæki í
Hafnafirði sem eigi allt sitt undir því að eiga viðskipti við álverið. Það eru þá
bæði fyrirtækis sem eru verktakar á svæðinu og fyrirtæki sem vinna verk fyrir
ÍSAL sem hafa sennilega í einhverjum tilfella verið úthýst þaðan.
ÍSAL óskaði eftir við Hafnafjarðarbæ að fá að stækka verksmiðjuna 2006 til þess
að ná meiri hagkvæmni í rekstri. Samþykkt var í bæjarstjórn að það yrði sett í
atkvæðagreiðslu meðal íbúa Hafnafjarðar. Áður en atkvæðagreiðslan fór í gang
mun forstjórinn hafa sagt upp 3 starfsmönnum sem höfðu um 30 ára
starfsreynslu hver. Þessir menn sem voru reknir eru Hafnfirðingar og eiga
stórar fjölskyldur og vinahópa. Íbúar Hafnafjarðar höfnuðu því að ÍSAL fengi að
stækka. Þar munaði nokkrum atkvæðum.
Þá var farið að vinna í að gera breytingar á kerskálunum til þess að auka
framleiðsluna. Stefnt var að því að fara í 20% framleiðsluaukningu en það tókst
ekki betur til en svo að framleiðsluaukningin varð bara 8%.
Það var keyptur rándýr þurrhreysibúnaður frá Kína sem reyndist vera mjög
lélegur og þurfti að endurvinna að mestu hér heima til að hann yrði nothæfur.
Nýr raforkusamningur var gerður 2010 og svo endurnýjaður 2014 þar sem sú
orkuþörf sem samið var um 2010 var ekki fyrir hendi. ÍSAL þurfti að greiða
Landsvirkjun 17 milljónir Bandaríkjadollara, vegna kostaðar sem það hafði í för
með sér fyrir Landsvirkjun að reisa Búðarhálsvirkjun fyrr en þörf krafðist (
samkvæmt því sem kemur fram í fréttablaðinu 25.11.2015) .
Raforkusamningurinn er til ársins 2036 og lokun vegna vinnudeilu losar RTA/
ÍSAL væntanlega ekki undan þeirri skuldbindingu.
Þetta er bara þau vandamál sem koma upp í hugann við fyrstu skoðun á hvað sé
að og af hverju fyrirtækið er í þeirri stöðu sem það er í. Þessi vandamál sem ÍSAL
hefur verið að eiga við hafa ekkert með starfsmenn að gera, þetta eru vandamál
sem eru tilkomin vegna stjórnunnar.
Það að bera það á borð að fylgiskjal 1 í kjarasamningi sé vandamálið og að bjóða
út störf 32 starfsmanna eins og fyrirtækið fer fram á sé til þess að leysa eða liðka
fyrir erfiðri stöðu ÍSAL dæmir sig sjálft.
Fylgiskjal 1 er yfirlýsing um verktaka sem kveður á um hvað megi fara í
verktöku. Þegar ÍSAL lætur verktaka leysa af hendi verkefni á
verksmiðjusvæðinu er gengið út frá því að starfsmenn verktaka, sem vinna störf
hliðstæð störfum starfsmanna ISAL og við hliðstæðar aðstæður, hafi sambærileg
kjör að því er laun og öryggisbúnað varðar við starfsmenn ISAL, og hafi tilskilin
starfsréttindi.
Ólafur Teitur upplýsingafulltrúi ÍSAL segir í mbl. 24. 11. að meðaltal reglulegra
launa alls verkafólks í álverinu samkvæmt skilgreiningu Hagstofunnar, bæði
þeirra sem vinna dagvinnu og vaktavinnu, sé 48% hærra en verkafólks í
dagvinnu og vaktavinnu á almenna markaðnum. Hagstofan er að mæla
markaðslaun á almennum vinnumarkaði en ÍSAL er að fara fram á að þau störf
sem verði boðin út verði tryggð lágmarkslaun viðkomandi stéttarfélags. Þarna er
verið að fara fram á að verktakar geti greitt lágmarkslaun viðkomandi
stéttarfélags í stað sambærilegra launa starfamanna ÍSAL. Það er ekki einu sinni
verð að tryggja starfsmönnum verktaka markaðslaun.
Það að SA skuli láta hafi sig í þessa vegferð með ÍSAL/RTA er mér óskiljanlegt í
ljósi þess að það er nýbúið að undirrita Rammasamkomulag milli aðila
vinnumarkaðar (SALEK).
Níels S Olgeirsson
